Home > ISTSS 38th Annual Meeting > Ọgbẹ́ Ẹ̀mí Gẹ́gẹ́ Bíi Àmì Ìfinrinlẹ̀ Ìdààmù Ninu Ìsẹ̀mí Ọmọ Ènìyàn

Ọgbẹ́ Ẹ̀mí Gẹ́gẹ́ Bíi Àmì Ìfinrinlẹ̀ Ìdààmù Ninu Ìsẹ̀mí Ọmọ Ènìyàn

Ìdí ò̟ràn pàtàkì wà láti sa gbogbo ipá a wa lati gbó̟ agbó̟ye nipa àkóbá aláìlé̟gbé̟ tí o̟gbé̟-ẹ̀mí ń fà fún àwo̟n o̟mo̟ adáríhurun. Láti orí ìrírí o̟gbé̟-ẹ̀mí tí ó níí se pẹ̀lu àjàkálẹ̀-àrùn un COVID-19, dé oríi o̟gbé̟-ẹ̀mí àìfúnni ni iwò̟ eni tí o níi se pẹ̀lu u ìkórira e̟lé̟yàmè̟ya pẹ̀lu ìmúnisìn ti àtijó̟, ìgbà tí a tun ń lò ló̟wó̟ nìlò ìfojú sùnùkùn àti ìwadìí ìjìnlẹ̀ wo orísìrísìí ò̟nà tí o̟gbé̟-ẹ̀mí se di alábàkúu ẹ̀mí i wa, ara a wa àti ò̟nà tí a ń gbà á se nǹkan láwùjo̟. Bí o tilẹ̀ já sí pé PTSD ń se àgbéyẹ̀wò oníranǹran àrùn un o̟po̟lo̟ tí o jo̟mó̟ o̟gbé̟-ẹ̀mí, o jé̟ oun mímò̟ pé o̟gbé̟-ẹ̀mí a má a se àkóbá fún àbájáde oníranǹran agbo̟ngbo̟n ìlera o̟po̟lo̟ àti ara nínu ìsẹ̀mí ẹ̀dá ènìyàn. Fún ìdí èyìí, a gbó̟dò̟ wòye si o̟gbé̟-ẹ̀mí gé̟gé̟ bíi àmì i ìfirinlẹ̀ ìdààmú oníranǹran ìgbésẹ̀ ajo̟mó̟lera ẹ̀mí àti àgó̟ ara tí ó máa n farasin ko̟já a ààla ayẹ̀wò. Ìwadìí ò̟tun àti àwo̟n ìlànà ìwòsàn tí ó fi ààyè gba oníranǹran ìfàsé̟yìn àlááfìà ẹ̀mí àti ara lé̟yìn o̟gbé̟-ẹ̀mí jé̟ oun pàtàkì tí a nílò fún ìtẹ̀síwájú u ẹ̀ka ìwadìí ìjìnlẹ̀ àti isé̟ lórí i o̟gbé̟-ẹ̀mí.

Ìpàdé àpérò o ìkejìdínlógójì o̟ló̟do̟o̟dún ISTSS yóò bojú wo onírúúrú àkóbá tí o̟gbé̟-ẹ̀mí ń fà sínú ìsẹ̀mí o̟mo̟ ènìyàn. Àpérò ti o̟dún yìì yóò se àgbéyẹ̀wò o orísìírísìí ò̟nà tí wàhálà ajo̟mó̟ o̟gbé̟- ẹ̀mí se ń fara hàn lorí i ìlera ẹ̀mí àti ara jákèjádò oníranǹran ẹ̀dá ènìyàn àti lórí i ìsẹ̀mí ẹ̀dá. Ní ìbámu pẹ̀lu u èróńgbà òkè yìí, a ń bèèrè fún àpilẹ̀ko̟ tí ó múnádóko lórí i orísìí ò̟nà ìwadìí o̟gbé̟-ẹ̀mí; eléyìí tí òǹkò̟wé yóò yan nànà oníranǹran ojú ò̟nà ìgbágbó̟yé e ìmò̟ ìjìnlẹ̀ ìwadìí àrùn un ajo̟mẹ̀mí. Bákan náà ẹ̀wẹ̀, àpérò yìì yóò nílò isé̟ ìwadìí tí ó kógojá lórí i oníranǹran àléébù tí o jo̟mó̟ o̟gbé̟-ẹ̀mí. Àpérò yìì fara mó̟ àpilẹ̀ko̟ tí ó dá lórí i onírúúrú àléébù ìlera tí ipò ẹ̀mí lé̟yìn o̟gbé̟-ẹ̀mí má a ń fà, àti bí àlááfíà ara àti ẹ̀mí se ń be̟ pò̟ lé̟yìn o̟gbé̟-ẹ̀mí. Ní ìbámu pẹ̀lu u àpilẹ̀ko̟ tí ó dá lórí i ìdènà o̟gbé̟-ẹ̀mí, isé̟ ìwadìí ò̟tun nípa ìfe̟sè̟rinlè̟ o̟gbé̟-ẹ̀mí, ìtó̟jú o̟gbé̟-ẹ̀mí àti ìtó̟jú tí ó jo̟mó̟ àwo̟n àìlera tí o ń je̟yo̟ lé̟yìn ìfaragbà o̟gbé̟-ẹ̀mí gbó̟dò̟ farapé̟ kóko ìwadìí àpérò náà. Àwo̟n àfojúsùn àkójo̟ yìì ní láti sàfihàn èsì ìwadìí tí a le rí mú jáde tí a bá fi awò ńlá wo o̟gbé̟-ẹ̀mí ko̟já a PTSD; àti láti fi han aráyé bí àìfo̟wó̟ ye̟pe̟re̟ mú àwo̟n ìgbésẹ̀ àti ipa wòn yìì le kó lórí i ìlàna a alábó̟dé tí ó jo̟mó̟ ìtẹ̀síwájú àlááfìà àwo̟n ẹ̀dá tí o ń rí ìnira o̟gbé̟-ẹ̀mí.

Èróńgbà Ìké̟kò̟ó̟

Sàpèjúwe bí a se lè lo ìlàna a ìwadìí ìfirinlè̟ àìlera láti ní ìmò̟ nípa ìfarahàn àìsàn inú ẹ̀mí lé̟yìn ìdààmù o̟gbé̟-ẹ̀mí.
Sàfihàn orísìrísìí ò̟nà tí ìdààmù láti ipasẹ̀ o̟gbé̟-ẹ̀mí fi ń dákún àìsàn o̟po̟lo̟ àti àìsàn ara nínú ìsẹ̀mí ẹ̀dá ènìyàn.
Sàlàyé àwo̟n ìtẹ̀síwájú ìgbésẹ̀ lóríi onírúúrú ìtó̟jú tí ó jo̟mó̟ àìsàn o̟gbé̟-ẹ̀mí tí ó sàlàyé lé̟kúnré̟ré̟ nípa onírúúrú àléébù o̟gbé̟-ẹ̀mí lórí i ìlera ẹ̀dá.

A ó nífé̟ sí àpilẹ̀ko̟ tí ó jo̟mó̟-amó̟ tí kò pinsí:

Ìwadìí lóríi àwo̟n ìlàna fún isé̟ ìwadìí lórí àìsàn tí ó ń jẹyo̟ lé̟yìn ìdààmù o̟gbé̟-ẹ̀mí.
Ìwadìí oníranǹran àìlera o̟po̟lo̟ àti ara tí ó le jẹyo̟ lé̟yìn o̟gbé̟-ẹ̀mí.
Ìwadìí tí ó ń sàfihàn oníranǹran àárẹ̀ tí ó ń jẹyo̟ lé̟yìn o̟gbé̟-ẹ̀mí.
Ìwadìí tí ó se àkóónú orísìí ìpele ífó̟síwé̟wé̟ (bí apẹrẹ ajo̟mó̟ ìmò̟ abẹ̀mí, ìmò̟ ìsesí, àti ìmò̟ ìfararora) láti dèna àwo̟n okùnfa ìfarahàn àìsàn o̟po̟lo̟ àti àìsàn ara lé̟yìn ìdààmù o̟gbé̟-ẹ̀mí.
Ìwadìí tí ó wòye si ìgbé ayé o̟mo̟ ènìyàn láti sàlàyé bí o̟gbé̟-ẹ̀mí se ń lapa lórí i àlááfíà ẹ̀mí àti/tàbi bí o̟gbé̟-ẹ̀mí se ń sodo sára ènìyàn láti dèna àlááfíà ara.
Ìwadìí lórí i àwo̟n ò̟nà ìtó̟jú ò̟tun tí ó wòye si oníranǹran àkóbá tí o̟gbé̟-ẹ̀mí ń fà. (bí apẹrẹ isé̟ ìwadìí ò̟tun nípa ìfe̟sè̟rinlè̟ o̟gbé̟-ẹ̀mí, ìtó̟jú tí ó jo̟mó̟ àwo̟n àìlera tí o ń je̟yo̟ lé̟yìn ìfaragbà o̟gbé̟-ẹ̀mí).